آداب روزه

برای روزه‌دار مستحب است که آداب زیر را رعایت کند :

1- سحری خوردن:
از انس روایت است که پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم فرمود : (تسحروا فإن فی السحور برکة)[1] «سحری کنید، چون در سحری کردن برکت است». سحری کردن اگرچه با جرعه‌ای آب هم باشد تحقق پیدا می‌کند؛ به دلیل حدیث عبدالله بن عمرو از پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم : (تسحروا ولو بجرعة ماء)[2] «سحری کنید اگرچه با جرعه‌ای از آب باشد».
تأخیر در سحری مستحب است : از انس، از زید بن ثابت رضی الله عنه روایت است : (تسحرنا مع النبی صلی الله علیه و آله وسلم ثم قام إلی الصلاة. قلت : کم کان بین الأذان و السحور؟ قال قدر خمسین آیة)[3] «با پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم سحری خوردیم، سپس پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم برای نماز بلند شد، (انس گوید) گفتم: فاصله بین أذان و سحری خوردن چقدر بود؟ گفت به اندازه تلاوت پنجاه آیه».
اگر اذان (صبح) را شنید در حالی که غذا یا نوشیدنی در دست داشت، می‌تواند آن را بخورد یا بیاشامد، به دلیل حدیث ابوهریره که گوید : پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم فرمود : (إذا سمع أحدکم النداء و الإناء علی یدیه فلا یضعه حتی یقضی حاجته منه)[4] «اگر یکی از شما ظرف آب را در دست داشت و اذان را شنید، تا نیازش را از آن برطرف نکرده، ظرف را نگذارد».

2- پرهیز از سخنان بیهوده و دشنام دادن و چیزهای منافی روزه‌:
از ابوهریره روایت است که پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم فرمود : (إذا کان یوم صوم أحدکم فلا یرفث و لا یصخب و لایجهل فإن شاتمه أحد أو قاتله فلیقل إنی صائم)[5] «هرگاه یکی از شما روزه بود، فحش نگوید و داد و فریاد نکشد، و از اعمال جاهلانه پرهیز کند، و اگر کسی به او دشنام داد یا با او دعوا کرد باید بگوید : من روزه هستم».
همچنین از ابوهریره روایت است که پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم فرمود : (من لم یدع قول الزور و العمل به فلیس لله حاجة فی أن یدع طعامه و شرابه)[6] «کسی که از گفتار باطل وعمل کردن به آن دست برندارد، خدا هیچ نیازی به خودداری او از خوردن و آشامیدن ندارد».

3- سخاوت و تلاوت قرآن:
از ابن عباس رضی الله عنه روایت است : (کان النبی صلی الله علیه و آله وسلم أجود الناس بالخیر، و کان أجود ما یکون فی رمضان حین یلقاه جبریل، و کان جبریل علیه السلام یلقاه کل لیلة فی رمضان حتی ینسلخ، یعرض علیه النبی صلی الله علیه و آله وسلم القرآن، فإذا لقیه جبریل کان أجود بالخیر من الریح المرسلة)[7] «پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم سخاوتمندترین مردم از لحاظ خیر بود و در ماه رمضان وقتی که جبرئیل او را ملاقات می‌کرد بیشتر سخاوتمند می‌شد، و جبرئیل هر شب در ماه رمضان تا پایان ماه با او ملاقات می‌کرد و پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم قرآن را بر او می‌خواند و وقتی که جبرئیل با اوملاقات می‌کرد، او برای بخشش خیر، از تندباد سریع‌تر می‌شد».

4- تعجیل در افطار
از سهل بن سعد روایت است که پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم فرمود : (لایزال الناس بخیر ما عجلوا الفطر)[8] «تا زمانیکه مردم در افطاری عجله کنند در خیر و خوبی‌اند».


5- افطاری خوردن به صورتی که در حدیث زیر آمده است:
از انس روایت است : (کان رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم یفطر علی رطبات قبل أن یصلی، فإن لم تکن رطبات فعلی تمرات، فإن لم تکن حسا حسوات من الماء)[9] «پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم قبل از آنکه نماز مغرب را بخواند با چند خرمای رطب افطار می‌کرد، اگر خرمای رطب نبود چند خرمای خشک و اگر خرمای خشک نبود، چند جرعه آب می‌نوشید».

6- خواندن دعای زیر هنگام افطار:
از ابن عمر روایت است که پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم وقتی افطار می‌کرد می‌فرمود : (ذهب الظما و ابتلت العروق و ثبت الأجر إن شاء الله)[10] «تشنگی بر طرف شد و رگ‌ها تر و خیس شدند إن شاء الله اجر و پاداش بر جای ماند».

________________________________________
[1]) متفق علیه :خ (1923/139/4)، م (1095/770/2)، ت (703/106/2)، نس (141/4)، جه (1692/540/1).
[2]) صحیح : [ص. ج 2945]، حب (884/223).
[3]) متفق علیه : خ (1921/138/4)، م (1097/771/2)، ت (699/104/2)، نس (143/4)، جه (1694/540/1).
[4]) صحیح : [ص. ج 607]، د (2333/475/6)، کم (426/1).
[5]) قسمتی از حدیث «کل عمل ابن ادم ...» مراجعه شود به ص (257).
[6]) صحیح : [مختصر خ 921]، خ (1903/116/4)، د (2345/488/6)، ت (702/105/2).
[7]) متفق علیه : خ (6/30/1)، م (2308/1803/4).
[8]) متفق علیه : خ (1957/198/4)، م (1098/771/2)، ت (695/103/2).
[9]) حسن صحیح : [ص. 2065]، د (2339/481/6)، ت (692/102/2).
[10]) حسن : [ص. د 2066]، د (2340/482/6).