صبر بر آنچه، خدا تقدیر نموده است نیز از ایمان است

خداوند می فرماید: ﴿وَمَنْ یُؤْمِنْ بِاللَّهِ یَهْدِ قَلْبَهُ وَاللَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ﴾ [تغابن:11]
ترجمه: یعنی هر که به خدا ایمان داشته باشد، خدا دل او را رهنمود می گرداند. و خداوند از هر چیزی کاملاً آگاه است.

علقمه در تفسیر این آیه گفته است: یعنی وقتی مصیبتی به او می رسد، او فوراً متوجه می شود که از جانب الله است و راضی و تسلیم می شود.
و از ابوهریره -رضی الله عنه- روایت است که رسول الله - صلی الله علیه وسلم- فرمود:‹‹اثْنَتَانِ فِی النَّاسِ هُمَا بِهِمْ کُفْر:ٌ الطَّعْنُ فِی النَّسَبِ وَالنِّیَاحَةُ عَلَى الْمَیِّتِ››. (مسلم).
یعنی دو خصلت در میان مردم از خصلتهای کفر، باقی مانده است: 1ـ طعن زدن به نسبها 2ـ نوحه خوانی بر اموات.
همچنین از ابن مسعود -رضی الله عنه- روایت است که رسول الله -صلی الله علیه وسلم- فرمود:‹‹لَیْسَ مِنَّا مَنْ ضَرَبَ الْخُدُودَ وَشَقَّ الْجُیُوبَ وَدَعَا بِدَعْوَى الْجَاهِلِیَّةِ››.(متفق علیه).
ترجمه:کسیکه به سر و صورت خود بزند و گریبان پاره کند و سخنان جاهلی بر زبان بیاورد، از ما نیست.
و از انس -رضی الله عنه- روایت است که رسول الله -صلی الله علیه وسلم- فرمود:‹‹إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدِهِ الْخَیْرَ عَجَّلَ لَهُ الْعُقُوبَةَ فِی الدُّنْیَا وَإِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدِهِ الشَّرَّ أَمْسَکَ عَنْهُ بِذَنْبِهِ حَتَّى یُوَافِیَ بِهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ››.
ترجمه: وقتی خدا به بنده ای ارادة خیر بنماید، در دنیا سزایش می دهد و اگر به بنده ای ارادة بد بکند، او را در مقابل گناهانش مؤاخذه نمی کند تا در قیامت به حساب او رسیدگی بکند.
همچنین رسول خدا -صلی الله علیه وسلم- فرموده است:‹‹إِنَّ عِظَمَ الْجَزَاءِ مَعَ عِظَمِ الْبَلاءِ وَإِنَّ اللَّهَ إِذَا أَحَبَّ قَوْمًا ابْتَلاهُمْ فَمَنْ رَضِیَ فَلَهُ الرِّضَا وَمَنْ سَخِطَ فَلَهُ السَّخَطُ››.(ترمذی با تحسین)
ترجمه: پاداش بزرگ با مصیبت بزرگ همراه است. و خداوند، قومی را که دوست داشته باشد، به مصیبت مبتلا می کند. آنگاه هر که راضی شود، الله نیز از او راضی خواهد شد.
و هر که ناراضی بشود، الله، نیز از او ناراضی خواهد شد.
 صبر بر آنچه خدا مقدَّر نموده است، از شعبه های مهم ایمان و از مقامات رفیع و عبادات بزرگ است. صبر در ادای واجبات و خود داری از محرمات و منهیات و صبر در مقابل مصیبتهای تقدیری، لازم و ضروی می باشد.
صبر یعنی زبان را از شکوه و گلایه و قلب را از بغض و ناراضگی و اعضا و جوارح را از عکس العملی که موجب نارضایتی پروردگار باشد، مانند چاک دادن سینه و زدن به سر و صورت، بازداشت.
﴿وَمَنْ یُؤْمِنْ بِاللَّهِ﴾ یعنی ایمان همراه با تعظیم و امتثال اوامر و اجتناب از منهیات می باشد.
﴿یَهْدِ قَلْبَهُ﴾  دل او را برای هدایت و صبر و عدم ناراضگی بر مقدرات، رهنمود می گردد.
و این تفسیر علقمه -رضی الله عنه- است که حق مطلب را بیان داشته است. زیرا مصیبتها به تقدیر خدا می آیند و تقدیر خدا از حکمت والای ایشان که عبارت است از ترتیب امور بر وفق مصلحتها و اهداف خاص، سر چشمه می گیرد. بنده پس از اینکه مصیبت بر او وارد شد، اختیار دارد که صبر کند و از پاداش آن بهره مند گردد و یا بی صبری بکند و مجازات بشود.
‹‹اثْنَتَانِ فِی النَّاس›› یعنی دو خصلت کفر آمیز در میان مردم دیده می شود. البته هدف از کفر آمیز بودن این نیست که مرتکب آنها مطلقاً کافر و از دایرة اسلام خارج می گردد بلکه هدف اینست که هر کسی مرتکب این دو خصلت بشود، مرتکب دو خصلت از خصلتهای کفار شده و باید مواظب باشد پیش روی نکند.
‹‹لَیْسَ مِنَّا›› بیانگر کبیره بودن گناه است. پس معلوم شد که بی صبری و اظهار ناراضگی یکی از گناهان کبیره محسوب می شود.
بی تردید، گناه و معصیت باعث ایجاد نقص در ایمان شخص، می گردد و نقص در ایمان باعث ایجاد نقص در توحید می شود. پس  بی صبری نه تنها گناه می باشد بلکه گناه کبیره است و نهایتاً به توحید انسان ضربه وارد می کند.
‹‹إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدِهِ الْخَیْرَ عَجَّلَ لَهُ الْعُقُوبَةَ فِی الدُّنْیَا وَإِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِعَبْدِهِ الشَّرَّ أَمْسَکَ عَنْهُ بِذَنْبِهِ حَتَّی یُوَافِیَ بِهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ››.
این حدیث بیانگر حکمت الهی در مصیبتهائی است که بندگان خوب با آن مواجه می شوند. وقتی انسان بوقت مصیبت، این فضایل را استحضار نماید، یقیناً صبر را سرمایه ای هنگفت شمرده، از آن استفاده می کند و نهایتاً به قضا و قدر الهی راضی می شود. از برخی گذشتگان نیک منقول است که وقتی به مصیبتی گرفتار نمی شدند، خود را سرزنش می کردند.
وهمانطور که در حدیث بعدی بیان گردید: هر چند مصیبت بزرگتر باشد، اجر و پاداش صبر آن، بیشتر و بزرگتر خواهد بود.
 خلاصه آنچه در این باب بیان شد:
1ـ تفسیر آیة سورة تغابن.
2ـ صبر از ایمان است.
3ـ طعنه زدن به نسب از عوامل کفر است.
4ـ وعید شدید در مورد کسیکه بوقت مصیبت، به سر و صورت بزند و گریبان پاره کند و سخن جاهلی بر زبان بیاورد.
5ـ علامت اینکه خدا، نسبت به کسی ارادة خیر بنماید.
6ـ علامت اینکه خدا، نسبت به کسی ارادة شر بنماید.
7ـ علامت محبت الله با بنده.
8ـ حرمت بی صبری.
9- پاداش رضا به قضا
مولف:  شیخ عبدالعزیز آل شیخ